Co to jest ptasia perspektywa i kiedy korzystać z niej podczas wykonywania zdjęć? Ta technika kadrowania sprawdza się w fotografii lotniczej, krajobrazowej, produktowej, a także portretowej. Warto stosować ją jednak z umiarem. Jej opanowanie sprawi, że nasze fotograficzne kompozycje będą bardziej świadome.
Perspektywa podstawa kadrowania w fotografii
Istnieje mnóstwo reguł kompozycyjnych, których poznanie pozwala na wykonywanie bardziej świadomych i udanych zdjęć. Wśród nich są zagadnienia związane z perspektywą. Chodzi o odpowiednie ustawienie aparatu (a często również fotografa) względem uwiecznianego na zdjęciu obiektu. W grę wchodzą tutaj prawa fizyki i zasady rzutowania trójwymiarowego obrazu na dwuwymiarową płaszczyznę materiału światłoczułego. Brzmi skomplikowanie, ale w praktyce sprowadza się do poznania kilku podstawowych zasad fotografowania pod różnymi kątami – aparatem skierowanym na wprost albo pochylonym do góry lub w dół. Dzięki temu nasze zdjęcia będą bardziej urozmaicone. Poznajmy zatem sposoby i techniki pracy z wykorzystaniem perspektywy ptasiej.
Zdjęcia z góry, czyli ustaw obiektyw powyżej fotografowanego obiektu
Perspektywa ptasia w fotografii to sposób komponowania kadru, który polega na ustawieniu obiektywu powyżej fotografowanego obiektu. W praktyce oznacza to najczęściej skierowanie aparatu w dół. Ten sposób fotografowania często określa się też perspektywą bocianią. Jej odmianą jest perspektywa żyrafia, która polega na wykonywaniu zdjęć z dużo wyższego poziomu względem fotografowanego obiektu. Perspektywa ptasia jest przeciwieństwem perspektywy żabiej, w której obiektyw ustawiony jest poniżej głównego obiektu zdjęcia.
Jakie są konsekwencje stosowania perspektywy ptasiej?
Uwieczniane w ten sposób w kadrze obiekty i osoby sprawiają wrażenie mniejszych niż w rzeczywistości. Ten rodzaj kadrowania zwiększa też interakcję głównego tematu zdjęcia z otoczeniem – obiekty zdają się zlewać z tłem lub być wręcz przytłoczone przez otaczający je świat. Z technicznego punktu widzenia perspektywę ptasią warto stosować wówczas, gdy chcemy wyeliminować z kadru nieatrakcyjne tło, które pojawiłoby się na zdjęciu, gdybyśmy wykonywali zdjęcie z aparatem skierowanym na wprost. Dotyczy to portretów, ale też zdjęć krajobrazowych (perspektywę ptasią warto wykorzystać np. w sytuacji, gdy zależy nam na sfotografowaniu pejzaży bez pozbawionego chmur nieba).
Zdjęcia produktów wykonane z lotu ptaka
Perspektywa ptasia jest często stosowana fotografii produktowej, pozwala bowiem zaprezentować obiekt w trzech wymiarach. W ten sposób możemy swobodnie fotografować niewielkie przedmioty, które w naturalnych warunkach zwykle oglądamy z góry. Dotyczy to np. zdjęć jedzenia (w fotografii kulinarnej najchętniej wykorzystywane jest ustawienie obiektywu pochylonego pod kątem około 45 stopni w dół). Oczywistym zastosowaniem perspektywy ptasiej są zdjęcia wykonywane z lotu ptaka – to najczęściej stosowany typ ujęć podczas fotografowania i filmowania z drona. Warto jednak pamiętać, że ten sposób uwieczniania krajobrazów spłaszcza kadr: prezentowany na zdjęciu pejzaż będzie bardziej przypominał płaszczyznę, niż obraz złożony z wielu planów. W konsekwencji wzgórza będą wydawać się niższe, a zagłębienia terenu płytsze.
Czy można wykorzystać perspektywę ptasią w portrecie?
W wielu przypadkach perspektywa ptasia może wydawać się nienaturalnym sposobem kadrowania. Unikajmy jej stosowania, fotografując obiekty, które zwykle oglądamy patrząc na wprost. Doskonałym przykładem są tutaj zdjęcia osób, które co do zasady powinny być wykonywane z perspektywy normalnej.
Wykonywanie portretów z ptasiej perspektywy ma ważne konsekwencje dla psychologicznego odbioru zdjęcia. Uwiecznione w ten sposób na zdjęciu osoby wydają się zdominowane i słabe, ale też wrażliwe i delikatne.
Z perspektywy ptasiej z pewnością nie będziemy więc fotografować np. prezesów firm. Jeśli chcemy, by postać na zdjęciu sprawiała wrażenie znaczącej i władczej, stosujmy raczej perspektywę żabią.
Wykonanie zdjęcia dzieciom z perspektywy ptasiej
Powyższa zasada dotyczy też fotografowania dzieci, choć trzeba przyznać, że zdjęcia maluchów wykonane z perspektywy ptasiej nie muszą sprawiać wrażenia nienaturalnych – na co dzień patrzymy bowiem na nie z góry. Jeśli jednak chcemy wejść w prawdziwy świat dziecka i pokazać na zdjęciu jak wygląda on z ich perspektywy, warto fotografować je na wprost, czyli kucnąć z aparatem lub nawet położyć się na ziemi 😉 Dzięki temu zdecydowanie lepiej ukarzemy perspektywę dziecka.
Uważaj na zniekształcenia jakie mogą się pojawić
Podczas fotografowania trójwymiarowych obiektów lub wieloplanowych scen z perspektywy ptasiej istotne znaczenie ma ogniskowa obiektywu. Im krótszy obiektyw, tym szerszy kąt widzenia. Korzystając z obiektywów szerokokątnych, musimy więc zwykle podejść blisko do fotografowanego obiektu, by efektywnie wypełnić nim kadr. W rezultacie otrzymujemy duże zniekształcenie perspektywiczne: przedmioty, które znajdują się bliżej obiektywu, sprawiają wrażenie większych od tych, które umiejscowione są dalej. W praktyce oznacza to, że głowa fotografowanej osoby będzie w kadrze większa od jej nóg. To raczej niepożądany efekt. W niektórych sytuacjach można go jednak kreatywnie wykorzystać, np. do dodania zdjęciom dynamiki i ekspresji.
Świadomie używaj perspektywy ptasiej
Świadomy fotograf wie, że wykonywanie udanych zdjęć wymaga szukania odpowiedniej perspektywy, co wiąże się ze zmienianiem pozycji aparatu i kąta nachylenia obiektywu. W praktyce wielu fotografów stosuje perspektywę ptasią w sposób przypadkowy – wykonuje zdjęcie obiektu położonego niżej, automatycznie kierując aparat w dół (zamiast kucnąć lub przyklęknąć i zrobić zdjęcie na wprost). Doświadczony twórca od razu będzie wiedział, pod jakim kątem ustawić obiektyw, by wykonać udany kadr. Współcześnie w takim operowaniu aparatem pomaga nowoczesna technologia – chodzi o korpusy z odchylanymi ekranami LCD, które pozwalają na wygodne wykonywanie zdjęć zarówno z ptasiej, jak i żabiej perspektywy bez kucania, czy stawania na palcach.
